Żyto: pożywne i aromatyczne
Żyto to zboże uprawiane głównie w klimacie umiarkowanym na lekkich, kwaśnych i piaszczystych glebach. Rozróżnia się odmiany ozime i letnie.
Szczególne właściwości żyta
Żółto-brązowe lub szaro-zielone, podłużne ziarno żyta o długości od pięciu do dziewięciu milimetrów ma płytki rowek biegnący wzdłuż boku i jest pokryte krótkimi włoskami na czubku. W przypadku żyta rozróżnia się odmiany ozime i letnie, przy czym żyto ozime uprawia się głównie w Europie Środkowej, ponieważ dobrze przystosowuje się do chłodnego i suchego klimatu.
Produkty żytnie są uważane za produkty o wysokiej jakości ze względu na swój intensywny, wyrazisty i aromatyczny smak. Ponadto żyto jest bardzo zdrowe za sprawą dużej ilości witamin z grupy B i składników odżywczych, a zawarty w nim błonnik pokarmowy pobudza trawienie i obniża poziom cholesterolu. Jednakże ciasto chlebowe z mąki żytniej jest bardziej wymagające, ponieważ białko żyta nie tworzy glutenu, tak jak w przypadku pszenicy. Dlatego żyto potrzebuje zakwasu, żeby nadawało się do pieczenia.
Pochodzenie żyta
Do Europy Środkowej żyto trafiło 2500 lat temu i od tej pory było tam uprawiane.
Kiedy jest sezon na żyto?
Do produkcji chleba używa się żyta ozimego. Jest to bardzo wytrzymałe zboże i uważa się je za odmianę najbardziej odporną na mróz. Żyto ozime dobrze znosi zarówno wilgoć, jak i suszę. Nasiona żyta wysiewa się od połowy września do połowy października. Do wzrostu zboże to potrzebuje najpierw zimna, a później ciepła do dojrzewania. Żniwa żyta trwają od połowy lipca do końca sierpnia.
Wykorzystanie i przechowywanie żyta
Żyto jest obok pszenicy drugim najważniejszym zbożem używanym w postaci mąki do przygotowania produktów zbożowych, takich jak chleb, bułki i pieczywo. Ziarna żyta są mielone na mąkę w młynie. Im wyższy stopień przemiału, tym większy udział warstw zewnętrznych w mące, w których występuje błonnik, składniki mineralne i witaminy. Ponadto żyto jest wykorzystywane jako pasza dla zwierząt oraz do produkcji alkoholu, np. sznapsa zbożowego, a także niektórych rodzajów wódki.
Przechowywanie żyta
Żyto musi być przechowywane w suchym miejscu i w temperaturze 15 stopni Celsjusza. Optymalna wartość wilgotności resztkowej ziarna to mniej niż 14%. Na czas przechowywania żyto musi być szczelnie zamknięte. Wystarczy opakowanie z papieru i folii. Ziarno można też zdekantować do pojemnika.
Składniki żyta
Żyto zawiera mniejszą ilość glutenu niż pszenica i orkisz. Dlatego jest też lepiej tolerowane przez osoby z nadwrażliwością na gluten. Żyto zawiera dużo kwasu foliowego i potasu. Poza tym żyto zawiera dużą ilość aminokwasu lizyny i tzw. śluzów (pentozanów), które przyczyniają się do zbilansowania diety.
Kalorie: 293 kcal
Węglowodany: 60,7 g
Białko: 8,8 g
Tłuszcz: 1,7 g
Witamina A: 2 µg
Witamina B1: 0,35 mg
Witamina B2: 0,17 mg
Witamina B6: 0,23 mg
Witamina C: 0 mg
Witamina E: 2 mg
Wapń: 37 mg
Żelazo: 2,8 mg
Potas: 510 mg
Magnez: 91 mg
Sód: 4 mg
